Gashuispoortt De o

Stadsrechten & Markten & Stempels & Vlag

In 2001 werden de gemeentes Brederwiede, Steenwijk en IJsselham samengevoegd tot een nieuwe gemeente, sinds 2003 Steenwijkerland genoemd. Aanvankelijk werden er drie ontwerpen ingediend door burgers, maar deze haalden de criteria van de Hoge Raad van Adel niet doordat ze niet, aan heraldische regels of aan de wensen van de gemeente voldeden. In 2008 werd een keuze gemaakt uit twee ontwerpen van de Hoge Raad, een eigentijds en een traditioneel ontwerp. Voor het eerste ontwerp zouden aanvankelijk nog vijf sterren en een schildhouder in de vorm van Sint Clemens worden toegevoegd maar werden uiteindelijk weggelaten. De keuze ging uiteindelijk naar het eerste ontwerp. In 2009 werd dat wapen aangevraagd dat op 22 april van datzelfde jaar aan de gemeente werd toegewezen.

Wapen van Steenwijk

Oudste zegel

De oudste zegels van de stad, bekend van 1417 en 1425, vertonen een zittende bisschop. Op het zegel staat geen attribuut van de H. Clemens, dus het is niet bekend of het hier om de beschermheilige gaat. Deze zegels zijn tot in de 16e eeuw gebruikt. In de tussentijd is er echter tevens een wapen ontstaan. Wanneer is niet bekend, het gehele oude archief van de stad is in 1523 vernietigd. Aan het eind van de 16e eeuw sloeg de stad haar wapen in Spaanse munten om de waarde daarvan te garanderen. Steenwijk kende een grootzegel en kleinzegel

Het wapen was oorspronkelijk echter gedeeld, waarover het anker. Over de oorspronkelijke kleuren van het wapen is veel te doen geweest. Duidelijk is dat de stad in 1815 geen kleuren aanvroeg. Het wapen is toen uitgevoerd in rijkskleuren. De verdeling van het schild werd aangegeven door een streep kruis. De oorspronkelijke kleuren zijn waarschijn- lijk echter, doorsneden van zilver en keel, waarover een anker van sabel. De meeste officiële afbeeldingen, zoals op de bodebus, geven de kleuren van zilver en geel weer. Op een 17e eeuwse stadsplattegrond is het wapen ech- ter gearceerd als zijnde van zilver en azuur. De gemeente heeft in 1951 getracht de oorspronkelijke kleuren terug te krijgen. De Hoge Raad van Adel advi- seerde hierop positief, maar was mede van oordeel dat een symbool van Clemens en dezelfde Clemens als schildhouder misschien wat veel was. De gemeente wilde de paus echter behouden en liet de zaak rusten. De kroon op het wapen is niet op zegels te- rug te vinden. De kroon werd verleend, omdat Steenwijk een oude stad was.

Lakstempel.

Deze Stempels vertonen een anker. Het anker is het symbool van de H. Clemens, die als martelaar met een anker om zijn nek is verdronken. Hij was paus van 91-110. Tegelijkertijd verschijnt er ook een nieuw grootzegel van de stad. Dit zegel vertoont een schild met een anker, van achteren gehouden door een paus (te herkennen aan de tiara). Ook de andere stadszegels vertonen dezelfde afbeelding. Deze zegels hebben model gestaan voor het wapen van 1819. Het lakstempel is bewaard gebleven in het Stadsmuesum.

Varianten op het oude wapen zijn terug te vinden in de vergaderzaal van de Staten van Overijssel. Deze werd voorzien van gebrandschilderde ramen met de wapens van alle Overijsselse gemeenten. Dit had tot gevolg dat een groot aantal gemeenten overging tot het aanvragen van een wapen. In het raam van Steenwijk staat het wapen afgebeeld met de kleuren zilver en azuur (waarschijnlijk afgeleid van de stadsplattegrond) en met het anker op z'n kop. Dit laatste kan verband houden met de sage van de H. Clemens, waarin wordt verhaald dat hij weer boven kwam drijven, omdat van het anker de zwaartekracht was opgeheven. Ook op de Sassenpoort te Zwolle staat hetzelfde wapen, de H. Clemens is tevens afgebeeld zittend (links) van het wapen.

Stadsrechten

Steenwijk kreeg het stadsrecht. Wanneer precies is niet bekend. Niet een afschrift hiervan is meer aanwezig, maar men kan zich voorstellen,dat de bisschop de Steenwijkers heeft willen belo- nen en hun woonplaats tot stad verhief. Dit moet geschied zijn in de periode tussen 1255 en 1295. Het jaar 1295 is tegelijker- tijd belangrijk geweest voor Steenwijk. De betreffende oorkonde ging verloren, maar het afschrift van de brief van Jan van Diest, van 25 juni 1327, is in het stadsar- chief aanwezig.

Vlag.

Na samenvoeging van de gemeenten Steenwijk en Steenwijkerwold in 1973 en na vaststelling van het nieuwe gemeentewapen in 1980, werd ook een nieuwe gemeentevlag ontworpen. Deze bestaat uit een gele en een rode horizontale baan. Links een aan vier hoeken gebastioneerde blauwe/gele schanswal en twee rood geankerde andreaskruisen.

Markten

Bisschop Jan van Arkel verleende in 1358 Steenwijk de rechten voor het houden van markten. De jaarmarkten hebben in latere eeuwen een belangrijke rol gespeeld bij de ontwikkeling van de stad. In de oorkonde over het marktrecht staat dat Steenwijk zijn eerste jaarmarkt zou houden in de vastentijd, op 9 maart. De tweede jaarmarkt werd gehouden op Heilige Sacramentsdag, dat is 22 mei en de derde op 3 november. Deze laatste najaarsmarkt kreeg na het instellen hiervan in latere jaren de naam Elfduizend. Omstreeks 1380 heeft de bisschop Floris van Wevelinkhoven Steenwijk het recht gegeven nog een vierde markt te houden, en wel op de Sint Laurensdag, 10 augustus. Steenwijk heeft dus 4 jaarmarkten gehad, die in de loop der eeuwen naar andere data zijn verschoven. Steenwijk kreeg zelfs het recht om op iedere maandag een vee, koren en boter- markt te houden. De Bisschop had bevolen dat in de omliggende plaatsen de markten gesloten moesten worden. Hij bevoorrechtte dus Steenwijk en dat kwam de stad ten goede.

Admiraal de Ruyterstraat Michiel Adriaanse de Ruyter (1607-’76) klom op van hoogbootmansjongen tot luitenant-admiraal en opperbevelheb- ber van de Staatse vloot (1665) en zelfs tot luitenant-admiraal-generaal (1673).