Het 1e Reiterregiment van de Kavalerie-Division stond op gesteld voor de inval op de Noordelijke provincies, en had zich op gesteld in de buurt van Emlichheim, vlak bij Coevorden en Nieuw Schonebeek. Daar vertrok men in de vroege morgen op de 10 mei 1940, met als Hoogeveen - Steenwijk - Heerenveen door te stoten naar het hoofdoel : de Afsluitdijk. De opmars stond onder bevel van de Duitse generaal Kurt Feldt. In loop van de middag 10 mei 1940 verschenen ook de eerste Duitse militairen in Steenwijk. Volgen ooggetuigen zou het een patrouille zijn geweest, bestaande uit drie Duitse militairen, de raadsnotulen van 11 juni 1940 van de gemeente Steenwijk spreken overigens van vier militairen. In de vroege ochtend van 10 mei 1940 had zich een aantal leden van de Luchtbeschermingsdienst gemeld bij de woning van de Inspecteur van Politie, de heer U. Bergsma. Zij vertelden hem dat het oorlog was, waarop deze zich meteen naar burgemeester Mr. A.H. Goeman Borgesius begaf. De laatste vertelde hem dat er inmiddels een Duits bevel was binnen gekomen en dat Bergsma zich naar de gemeentegrens moest begeven bij Havelterberg. Daar aangekomen kreeg hij van de Duitse patrouille te horen dat hij deze veilig door de stad Steenwijk moest leiden. De tocht ging toen via de Meppelerweg, Goeman Borgesiusstraat en de Tukseweg naar Willemsoord. In Willemsoord aangekomen mocht Bergsma naar Steenwijk terugkeren. Zo doen er nog altijd de nodige verhalen de ronde over het hoe en waar de inspecteur is ontwapend. Volgens de ene ooggetuige zou dat zijn gebeurd in het politiebureau aan de Koningstraat, volgens de andere ooggetuige bij de Dolderbrug aan de Tukseweg. Als de inspecteur al bewapend is geweest lijkt het het meest waarschijnlijk dat dat dan in Havelterberg moet zijn gebeurd. Wel is het duidelijk dat zich op een van de fietsen der militairen een mitrailleur bevond. Inmiddels waren ook de eerste Duitse cavaleristen Steenwijk genaderd. In afwachting van de komst van de hoofdmacht sloegen zij hun tenten op aan de Meppelerweg ter hoogte van de Kallenkoterallee, op de "Tippe van Spijkervet", Diezelfde avond om ongeveer 22.15 uur galoppeerde een afdeling cavaleristen vanaf de Oosterpoort door de Oosterstraat naar de Markt. De volgende dag, 11 mei 1940, trok vanaf Havelterberg, voorafgegaan door de eerste Afdeling van het 22. Reiter Regiment, een onafzienbare rij cavaleristen door de Goeman Borgesius-straat en over de Tukseweg in de richting van Wolvega. 10 mei 1940: Steenwijk: Oprechte Steenwijker Courant Beperkte berichtgeving in de Oprechte Steenwijker Courant. 15 mei 1940: Capitulatie van de hele Nederlandse strijdmacht. Door het bombardement op Rotterdam besluit het opperbevel tot overgave. Generaal Winkelman maakt de capitulatie van Nederland op 14 mei om 19.00 uur via de radio bekend. De overgave gold niet voor de provincie Zeeland. Hier bieden vooral Franse troepen nog tot 19 mei verzet. Tijdens de strijd in de meidagen komen 2.200 Nederlandse militairen om en raken er 2.700 gewond. Het aantal omgekomen burgers bedraagt 2.000.Materiële verliezen zeemacht De Nederlandse zeemacht moet tijdens de meidagen door bombardementen zware materiële verliezen incasseren. Vooral op de derde oorlogsdag krijgt de marine het vanuit de lucht zwaar te verduren. Alleen al op die dag gaan 10 vliegtuigen van de Marine Luchtvaartdienst verloren. En vernietigt een zwaar bombardement in Vlissingen 4 schepen. Daarnaast raken nog 3 schepen zwaar beschadigd. Op de vijfde dag vallen ook enkele vaartuigen ongeschonden in Duitse handen. Deze schepen zijn vaak nog in aanbouw. Of de marine heeft ze recent opgeëist voor bewakingsdiensten. Op die dag en de dag daarna worden ook 15 schepen door marinepersoneel zelf tot zinken gebracht. Uitwijken naar Groot-Brittannië In de loop van de meidagen wijken meer dan 30 marineschepen uit naar Groot-Brittannië. Hierbij zijn enkele beschadigde of nog niet afgebouwde schepen. Ook een aantal koopvaardijschepen weet nog weg te komen. Een behoorlijke hoeveelheid marinepersoneel evacueert op 14 mei naar Groot-Brittannië. De chef van de Marinestaf, viceadmiraal Johannes Furstner vangt het personeel op. Daarnaast wijken meer dan 20 watervliegtuigen uit naar Frankrijk en daarna naar Zuid-Engeland. Nederlands leger ontbonden Na de nederlaag wordt het leger ontbonden. 14 juli 1940 krijgen de beroepsmilitairen de erewoordverklaring ter ondertekening voorgelegd. Hierin moeten zij beloven geen verzetsactiviteiten tegen de Duitse bezetter te ondernemen. Een enkeling ondertekent de verklaring niet en wordt in krijgsgevangenschap afgevoerd. Op 15 mei 1942 worden de beroepsofficieren alsnog krijgsgevangen gemaakt; de erewoordverklaring vervalt. Op 29 april 1943 kwam ten slotte het bevel alle Nederlandse militairen terug te voeren in krijgsgevangenschap; dus zowel het beroeps-, reserve- als dienstplichtig personeel. 17 mei 1940: De wapens gestrekt De proclamatie van den opperbevelhebber generaal H.G. Winckelman. Steenwijk: Moeilijke eerst dagen ook in Steenwijk. Zie artikel Oprechte Steenwijker Courant. 8 mei 1940: Steenwijk: Eerste Steenwijker die gesneuveld is. Cornelis Huberts Zevenhoven. 20 mei 1940: Steenwijk: Kwam er een groep van dertien Duitsers naar Steenwijk Die als definitieve bezetting van de stad moest gaan optreden. Zij verbleven onder andere in de pas nieuwe Johan van den Kornputkazerne. maar ook elders in de stad. Zo was ook voor Steenwijk oorlog. 21 mei 1940: Steenwijk: Oprechte Steenwijker Courant Zie artikel in Oprechte Steenwijker Courant. 21 mei1940: Steenwijk: Motorschip ,,Piet Hein Deze gaat weer varen naar Amsterdam. 23 mei 1940: Steenwijk: Bekendmaking burgemeester Benzine verstrekking. Steenwijk: Bekendmaking burgemeester Melden militairen. 24 mei 1940: Steenwijk: Zie artikel:17 t/m 23 mei. Steenwijk: Waarschuwing inzake de verduistering Steenwijk: distributie en broodboekjes Uitrijking distributie broodboekjes.. 24 mei 1940: Steenwijk: De Steenwijker militairen Van een 60 tal nog geen bericht. 28 mei 1940: Steenwijk: Nieuws uit Steenwijk Zie artikel: Nieuws uit Steenwijk. Meppel Steenwijk: Hoe de soldaten naar huis kwamen Afgeladen treinen en de soldaten wilden graag naar huis. Oprechte Steenwijker Courant Zie krant editie. 13 juni 1940: Steenwijk: Raadsvergadering Raadsvergadering. 21 juni 1940: Steenwijk: Schuilkelder klaar De schuilkelder Onnapoort, Gasthuispoort klaar. 25 juni 1940: Steenwijk: De oorlogsslachtoffers in Steenwijk Nu de laatste krijgsgevangen uit Duitsland terug zijn kan de balans worden op gemaakt. Willemsoord: Oorlogsvliegers begraven Zie artikel: Oorlogsvliegers begraven. 26 juni 1940: Steenwijk: Prot Chr. Mil. Tehuis, Meppelerweg 53 wordt gevorderd door Duitsers Dit is beschreven in de notulen van de bestuursvergadering. Dit alles is zonder voorkennis van het bestuur gebeurt. Er werden regelmatig Duitse militairen in gekwartierd in het gebouw, waar de tehuisvader dan een conciergefunctie had. 2 juli 1940: Joden uitgesloten van tewerkstelling in Duitsland 18 juli 1940: Steenwijk: Sportdemonstratie ten bate van oorlogsinvaliden 19 juli 1940: Steenwijk: Steenwijk nieuws Zie artikel: Nieuws uit Steenwijk. 22 juli 1940: Steenwijk: Diploma zwemmen 24 juli1940: Ging De Nederlandse Unie van Start Na een oproep in de Nederlandse dagbladen om zich bij de beweging aan te sluiten. De organisatie wist binnen een week na de oproep meer dan honderdduizend leden te werven en dat aantal steeg daarna tot ruim negenhonderdduizend. De Nederlandse Unie werd gezien als een 'antwoord' op de NSB en was in die zin voor velen een uiting van verzet. Ook G. Pit Jr. Upke Koenen, Herman Faber en vele anderen zetten hun in om gestalte te geven aan de uitbouw van de Unie. 26 juli 1940: Steenwijk: Burgerlijke stand Geboren- ondertrouw-overleden. 26 juli 1940: Steenwijk: Vergoeding voor inkwartieringen Duitsche weermacht. 30 juli 1940: Steenwijk: Uitreiking Broodkaarten 30 juli 1940: Steenwijk: Nat Soc Beweging in Nederland Zie artikel: Bekendmaking lidmaatschap N.S.B. 31 juli 1940: Verbod op ritueel slachten (vo 80/1940). Van kracht vanaf 5 augustus 2 augustus 1940: Steenwijk: Burgerlijke stand Geboren-ondertrouw-overleden. 2 augustus 1940: Steenwijk: Aanbesteding Coop zuivelfabriek Tuk Bouw ketelhuis, poederbergplaats en stalgebouw. 2 augustus 1940: Steenwijk: Rede inspecteur Bergsma voor radiocentrale Zie artikel: Rede inspecteur Bergsma. 2 augustus 1940: Steenwijk: Uitreiking textielkaarten Zie artikel: De leider van den distributiedienst Steenwijk maakt bekend dat de uitreiking van textielkaarten zal gaan plaats vinden. 20 augustus 1940: Steenwijk: Auto tegen boom Auto tegen boom met fruit op Meppelerweg. 28 augustus 1940: College van secretarissen-generaal krijgt informeel de opdracht geen persoon van 'Joodschen bloede' in overheidsdienst te benoemen, te kiezen of te benoemen. 6 september 1940: Secretarissen-generaal krijgen de opdracht geen joden meer in het ambtelijk apparaat te benoemen 13 september 1940: Verordeningen betreffende het werk van joden en anderen in overheidsdienst (vo 137/40). 14 september 1940: Joden geweerd van markten in Amsterdam 30 september 1940: Steenwijk: Gewone werk gaat door nieuwe weg Circulaire aan plaatselijke overheden waarin een jood wordt gedefinieerd als iemand met een joodse grootouder die lid is geweest van de joodse gemeenschap. 5 oktober 1940: Ambtenaren moeten een 'ariërverklaring' tekenen 22 oktober 1940: Bevel tot aanmelding van joodse ondernemingen bij de Wirtschaftsprüfstelle (vo189/1940) 25 oktober 1940: Steenwijk: Burgelijke stand Geboren overleden. 27 oktober 1940: Kanselboodschap tegen de ariërverklaring voorgelezen in de Nederlandse Hervormde kerken 12 november 1940: Steenwijk: Gebouw Prot Chr. Mil. Tehuis, Meppelerweg 53 verhuurd Opbouwdienst De opbouwers kregen hun spelen en werden buffetten gehouden in ‘t voormalig Tehuis. 21 november 1940: Circulaire uitgevaardigd waarin alle joden uit overheidsdienst worden ontslag December 1940: Vorming van de Joodse Coördinatie Commissie 6 december 1940: Steenwijk: Burgelijke stand Geboorten - getrouwd - overleden. 19 december 1940: Steenwijk: Burgelijke stand Overleden. 19 december 1940: Verbod op de arbeid van Duitsers in joodse huishoudens (vo 231/1940 22 december 1940: Steenwijk: Trein reed zonder bestuurder Hevige bosting van twee treinen nabij Steenwijk vrijdagavond, bestuur van de ene trein was er afgevallen en ging verder zonder besturing. Januari 1941: Steenwijk: Er lopen geruchten dat er van NSB-zijde gepoogd werd om burgemeester Mr. A.H. Goeman Borgesius aan de kant te schuiven. Er worden handtekeningsactie gehouden. Bedoeling gemeenteraad te verzoeken om belangrijke verkeersader naar deze burgemeester te vernoemen. Avond aan avond op pad de actie werd met succes bekroond. De gemeenteraad kwam tot besluit de weg, die wij nu kennen als de “Goeman Borgesiusstraat” die naam te geven. 7 januari 1941: De Nederlandse bioscoopbond bepaalt dat joden niet meer tot bioscopen mogen worden toegelaten, wat op 12 januari in dagbladen wordt bekend gemaakt 10 januari 1941: Aanmeldingsplicht van alle personen 'van geheel of gedeeltelijk Joodschen bloede' (vo 6/1941) 11 januari 1941: Prinses Irenebrigade opgericht De regering in Londen wil dat Nederland aan de geallieerde oorlogsinspanning kan meedoen met een eigen nationale strijdmacht. Daarvoor wordt op 11 januari de Koninklijke Nederlandse Brigade opgericht. Deze bestaat uit vrijwilligers en dienstplichtigen die zich in Groot-Brittannië en andere vrije landen hebben gemeld en zijn goedgekeurd. De brigade wordt na enige omzwervingen in Wolverhampton (bij Birmingham) gelegerd. Bezoek koningin Wilhelmina 27 augustus 1941 bezoekt koningin Wilhelmina, in gezelschap van prins Bernhard, de brigade en geeft haar de naam Koninklijke Nederlandse Brigade Prinses Irene. 20 januari 1941: Bevolkings aantal van Steenwijk op 31 dec. 1940 was 1 februari 1941: Invoering van een numerus clausus in het onderwijs 5 februari 1941: Artsen moeten verklaren of ze van joodsen bloede zijn 8 februari 1941: WA provoceert vechtpartijen op het Rembrandtplein in Amsterdam 9 februari 1941: Intimidatie van Joden door WA (NSB): bestorming van café Alcazar 11 februari 1941: Beperkende maatregelen voor joodse studenten (vo 27/1941) 11 februari 1941: Wa'ers gaan tegen Duitse bevelen in, de Jodenhoek van Amsterdam in en worden aangevallen door een joodse knokploeg. Een nazi, Hendrik Koot bezwijkt aan zijn verwondingen 12 februari 1941: De Duitsers sluiten de Jodenhoek af en eisen de instelling van een Joodse Raad. De afsluiting wordt na enkele dagen al goeddeels opgeheven. Enige tijd later worden bij de voornaamste toegangswegen en hier en daar in de Jodenhoek borden geplaatst met 'Judenviertel, Joodse wijk' 13 februari 1941: Instelling van de Amsterdamse Joodse Raad 15 februari 1941: Verdere demonstraties in Amsterdam 19 februari 1941: Inval van de Grüne Polizei in de verzamelplaats van joodse knokploegen, een ijssalon in de in de Jodenhoek van Amsterdam. De politie wordt aangevallen 22-23 februari 1941: Als represaille pakken de Duitsers in de Jodenhoek 425 jonge mannen op. Het brute geweld van deze razzia leidt tot verdere publieke verontwaardiging 25 februari 1941: Proteststaking (Februaristaking) legt Amsterdam lam 26 februari 1941: De staking breidt zich uit buiten Amsterdam, maar ambtenaren worden gedwongen weer aan het werk te gaan. De staking wordt door Duits geweld en door het uitroepen van de noodtoestand de kop ingedrukt 27 februari 1941: Opdracht aan de secretaris-generaal van het departement van Sociale Zaken om joodse bloeddonoren te schrappen 28 februari 1941: Maatregelen tegen joodse organisaties zonder economisch doel (vo 41/1941 3 maart 1941: Steenwijk: Raadsvergadering 10 maart 1941: Steenwijk: Burgelijke stand 12 maart 1941: Maatregelen betreffende de aanmelding van joodse bedrijven en de aanstelling van Verwalter (bewindvoerders) (vo 48/1941) 25 maart 1941: Steenwijk: Huur gebouw Prot Chr. Mil. Tehuis, Meppelerweg 53 weer opgezegd door de Opbouwdienst Men probeerde het gebouw opnieuw te verhuren. 31 maart 1941: Instelling van de Zentralstelle für jüdische Auswanderung Einde maart: Algemene registratie van Joden waarvoor men een aanmeldingsplicht heeft. En op het persoonsbewijs wordt naast de foto van een grote ‘J ‘ voorzien. 2 april 1941: Reeks plaatselijke verbodsbepalingen voor joden in Haarlem April 1941: Steenwijk: Het gebouw Prot Chr. Mil. Tehuis, Meppelerweg 53 werd verhuurd aan Departement van Sociale Zaken In het gebouw werd een arbeidsbureau gevestigd. 15 april 1941: Bevel van Generaal kommissar Rauter aan alle joden om hun radiotoestellen in te leveren op grond van een verordening (vo26/1941) van 11 februari 26 april 1941: Steenwijk: Vader red zijn kind 1 mei 1941: Joodse artsen, apothekers en vertalers mogen niet meer voor niet joden werken 1 mei 1941: Joden wordt de toegang tot effecten- en handelsbeurzen verboden 6 mei 1941: Bepaalde straten in Amsterdam worden aangemerkt als 'joodse straten' 15 mei 1941: Synagoge in Den Haag wordt door brand verwoest. Arisering van orkesten 27 mei 1941: Verordening betreffende de aangifte en verzorging van landbouwgronden in joodse handen (vo 102/1941) 31 mei 1941: Joden mogen geen gebruik meer maken van zwembaden en openbare parken, en geen kamers meer huren in bepaalde toeristen- en badplaatsen 4 juni 1941: Bewegingsvrijheid voor joden wordt beperkt 11 juni 1941: Razzia's tegen joden in Amsterdam 13 juni 1941: Joden geweerd uit openbare zwembaden Half juni: Joodse advocaten mogen niet meer voor niet- joodse cliënten werken 28 juni 1941: Steenwijk: 20 Jarig bestaan van den Bond van Caféhouders enz. te Steenwijk 1 augustus 1941: joodse makelaars mogen niet meer voor niet-joden werken 8-11 augustus 1941: Bepalingen betreffende de behandeling van joodse bezittingen en vermogens Registratie van bezittingen bij de bank Lippmann-Rosenthal & Co. 1 september 1941: Joodse kinderen moeten naar aparte scholen (in Amsterdam op 1 oktober) 14 september 1941: Razzia’s in Twente 15 september 1941: Er verschijnen borden 'Voor joden verboden'. Joden mogen geen parken, dierentuinen schouwburgen, cabarets, bioscopen, concerten, bibliotheken en leeszalen meer bezoeken.(vo 138/1941) Registratie van joods grondbezit bij Lippman-Rosenthal 16 september 1941: Invoering van reisvergunningen 22 september 1941: Joden geweerd uit alle verenigingen en stichtingen zonder economisch doel 24 september 1941: Vergunningen verplicht voor het uitoefenen van bepaalde ambachten en beroepen 25 september 1941: Seyss-Inquart ontmoet Hitler in Berlijn 7-8 oktober 1941: Jodenrazzia's in de Achterhoek, Arnhem, Apeldoorn en Zwolle 8 oktober 1941: Plenaire vergadering van Seyss-Inquart, Generalkommissare en leidende nazi- functionarissen 20 oktober 1941: Verdere verordeningen betreffende het uitoefenen van beroepen van joden (vo 198/1941). Joodse Raad gaat akkoord met de samenstelling van een cartotheek van joden in Nederland 22 oktober 1941: Joden moeten niet-joodse verenigingen verlaten (vo 199/1941) en worde vanaf 7 november geweerd uit bridge-, dans- en tennisclubs 28 oktober 1941: Duitsers erkennen nog slechts de Joodse Raad; Joodse Coördinatie-Commissie ontbonden 3 november 1941: Joodse markten ingesteld in Amsterdam 7 november 1941: Joden mogen niet meer reizen of verhuizen zonder vergunning 10 november 1941: Opheffing van de Joodse Coördinatiecommissie Einde 1941 Steenwijk: Deed zich een rel voor in Steenwijk Namelijk op zondagavond kwamen bussen vol met werklozen uit de grote steden aan op de Markt, om te pauzeren voor een sanitaire stop en iets te drinken. Waren op doorreis naar de Noordoostpolder. Op die bewuste zondagavond kwam juist een grote groep Duitse militairen langs marcheren. Sommige mensen konden het niet laten enkele anti- Duitse slogans ten beste te geven. Een heftige knok partij volgende op de markt. 5 december 1941: Alle niet Nederlandse joden krijgen de opdracht zich aan te melden voor 'vrijwillige emigratie' 8 december 1941: Oorlogsverklaring aan Japan Nederland verklaart op 8 december 1941 Japan de oorlog. Dit doet Nederland na berichten over de Japanse aanvallen op de Amerikaanse basis Pearl Harbor op Hawaï, in Hongkong, Singapore en Thailand. De gouverneur-generaal van Nederlands-Indië maakt dit om 6.30 uur over de radio aan de bevolking bekend. Japanse inval De algemene mobilisatie wordt direct na de oorlogsverklaring aangekondigd. Kort na de jaarwisseling vallen Japanse strijdkrachten Noord-Celebes en Noord-Borneo binnen. Begin februari 1942 begint de aanval op Sumatra. Java raakt geïsoleerd. 9 december 1941 Steenwijk: Oprechte Steenwijker Courant Oprechte Steenwijker 13 december 1941: De Nederlandse Unie verboden 1 januari 1942: Joden mogen geen niet -joods huishoudelijk personeel meer in dienst hebben. 9 januari 1942: Joden geweerd uit het openbaar onderwijs Begin 1942: Steenwijk: Hoofd van onze gemeente Goeman Borgesius ontslagen Hij wilde niet wat de Duitsche autoriteiten hem voor schreven meer doen. 10 januari 1942: Eerste joden vertrekken naar werkkampen in Noord en Oost-Nederland. 17 januari 1942: Begin van de concentratie van joden in Amsterdam door overbrenging van de joodse gemeenschap uit Zaandam 20 januari 1942: Op de Wannsee-conferentie in Berlijn wordt de praktische uitvoering van de uitroeiing van de Europese joden besproken 23 januari 1942: Joden mogen geen auto meer rijden. Op persoonsbewijs van joden moet de letter 'J' staan 17 februari 1942: Vertegenwoordigers van kerkgenootschappen protesteren bij Seyss-Inquart tegen de behandeling van joden 20 maart 1942: Joden mogen geen meubels of huisraad van de hand doen 25 maart 1942: Verbod op huwelijken tussen joden en niet-joden. Buitenechtelijke relaties aan strenge straffen onderworpen 1 april 1942: Joden mogen niet meer trouwen in het stadshuis van Amsterdam 19 april 1942: In katholieke en protestantse kerkdiensten wordt een protestverklaring tegen het Duitse beleid voorgelezen 24 april 1942: Meeste joodse slagerijen gesloten 3 mei 1942: Invoering van de jodenster voor personen en woningen 3 mei 1942: Joden mogen geen rekening meer hebben bij de postgiro 21 mei 1942: Joden moeten voor 30 juni 1942 al hun bezit en vermogen boven de waarde van f 250 inleveren bij Lippmann- Rosenthal. Ze mogen geen bankkluizen meer huren (vo 58/1942) 29 mei 1942: Joden verboden te vissen 5 juni 1942: Steenwijk: Afscheid van 300 arbeidsmannen op landgoed de Eese Zie artikel: Afscheid van 500 arbeidsmannen. 5 juni 1942: Joden mogen niet meer reizen zonder toestemming vooraf 11 juni 1942: Joden geweerd van de vismarkt 12 juni 1942: Joden mogen geen groente en fruit meer kopen in niet joodse winkels. Fietsen en andere vervoersmiddelen moeten worden ingeleverd. Alle vormen van sport worden voor joden verboden 18 juni 1942: Steenwijk: 7000 ha Nederlandserimboe wordt akkerland Zie artikel:7000 H.A. Nederlandsche „rimboe" wordt akkerland. Een grootsch werk in Overijssel Bezoek aan den polder Vollenhove. 26 juni 1942: Joodse Raad krijgt aanzegging van begin deportaties 30 juni 1942: Avondklok voor joden vanaf 8 uur 's avonds. Joden mogen niet meer fietsen. Joden mogen geen gebruik meer maken van het openbaar vervoer 4 juli 1942: Eerste oproepen voor 'arbeitsinzet in Duitsland' Zie artikel: Ook Henk Smit kreeg zijn oproep voor de Arbeitsinzet. 5 juli 1942: Steenwijk: In Steenwijk werden levensmiddelen verzameld om pakketten te kunnen sturen naar joden, die naar Westerbork waren gedeporteerd en daar onder kommervolle omstandigheden moesten verblijven in afwachting van erger 6 juli 1942: Joden mogen niet meer telefoneren of niet-joden bezoeken 11 juli 1942: Kerken protesteren tegen de plannen van het deporteren van joden 12 juli 1942: Steenwijk: Arrestatie aan de Meppelerweg van G. Pit. Jr. door de Sicherheitsdienst (SD) uit Arnhem. Via de gevangenis in Arnhem en het kamp Amersfoort naar het Duitse concentratiekamp Sachsenhau en zou voeren, nadat ik, zonder dat er een proces was gevoerd, tot zeven jaar Dauerschutzhaft was veroordeeld. 14 juli 1942: Razzia in Amsterdam-Zuid en -Centrum 15 juli 1942: Vertrek met de eerste trein met joden uit Amsterdam. Begin van de deportaties vanuit Westerbork naar Auschwitz 17 juli 1942: Joden mogen alleen nog boodschappen doen tussen 3 en 5 uur 's middag en worden geweerd uit vele straten uit Den Haag en Scheveningen 25 juli 1942: Minister-president Gerbrandy roept via een uitzending van radio Oranje vanuit Londen op tot hulp aan joden 26 juli 1942: Protest tegen de vervolging van joden wordt voorgelezen in kerken (met uitzondering van de hervormde) Augustus 1942: Reeks van razzia's door heel Nederland. Alle joodse straatnamen gewijzigd 2 augustus 1942: Aanhouding van katholieke joden, behalve gemengd gehuwden 3 augustus 1942: Steenwijk: Oprechte Steenwijker Courant Oprechte Steenwijker Courant. 6 augustus 1942: Jodenrazzia in Amsterdam-Zuid 9 augustus 1942: Weer razzia in Amsterdam-Zuid 11 september 1942: Registratie van 'gemengd gehuwden' 15 september 1942: Joodse studenten uitgesloten van onderwijs Oktober: 1942: Steenwijk/Havelte: Aanvang aanleg vliegveld Havelte Een heuvelachtig gebied in het midden van de gemeente, en aanvankelijk 600 hectare groot, was voorbestemd om de Luftwaffe de gelegenheid te bieden aanvalsvluchten op Engeland uit te voeren. Hier werden veel Steenwijkers te werk gesteld. 2-3 oktober 1942: Joodse werkkampen ontruimd. De bewoners (circa 5000 mannen) afgevoerd naar Kamp Westerbork. Tegelijkertijd zijn hun - in de woonplaatsen achtergebleven - vrouwen en kinderen opgepakt en naar Westerbork gebracht. In totaal circa 12.000 mensen 16 januari 1943: Eerste joden komen aan in het concentratiekamp Vught 21 januari 1943: Razzia op joods krankzinnigengesticht Het Apeldoornse Bos 5 februari 1943: Joden mogen geen verzoekschriften of brieven naar de Duitse autoriteiten sturen. Deze moeten aan de Joodse Raad worden gericht 13 februari 1943: Kallenkote/Steenwijk: Gelderse geheimagent Trix Terwindt gedropt bij Steenwijk Kallenkote Zie artikel: Gelderse geheimagent Trix Terwindt gedropt bij Steenwijk Kallenkote. 2 maart 1943: Begin deportaties naar Sobibor. April 1943: Alle joden moeten de provincies verlaten en worden ondergebracht in Vught 20 april 1943: Steenwijk: Vordering 7 klokken Er werden in totaal 7 klokken gevorderd, 2 uit Grote of St. Clemenskerk, 3 uit de Kleine Kerk en 2 uit de R.K. Sint Clemenskerk. 23 april 1943: Nederlandse provincies judenrein verklaard 4 mei 1943: Steenwijk: Kwam men terug om nog een klok op te halen. De klok uit het torentje van het toenmalige gemeentehuis “Rams Woerthe” een kleine klok op wonderbaarlijke wijze steeds aan registratie was ontsnapt werd nu toch opgehaald. 5 mei 1943: Gemengd gehuwde joden krijgen de keus: deportatie of sterilisatie 9 mei 1943: Kerken protesteren tegen sterilisatie van gemengd gehuwde joden 21 mei 1943: Joodse Raad krijgt de opdracht 7000 'vrijgestelde' stafleden te selecteren voor deportatie 26 mei 1943: Uitgebreide razzia's in Amsterdam om de overgebleven joden op te pakken 20 juni 1943: Weer grootscheepse razzia's in Amsterdam-Zuid en - Oost Juli 1943: Steenwijk: Ook onze politie inspecteur Bergsma duikt onder 15 juli 1943: Rauter geeft opdracht tot razzia's op het platteland 29 september 1943: Laatste grote razzia in Amsterdam. Liquidatie Joodse Raad 5 oktober 1943: Seyss-Inquart geeft instructies voor de behandeling van de legaal overgebleven joden in Nederland December 1943: Gemend gehuwden opgeroepen voor werkkampen 1 februari 1944: Bij een razzia worden alle Portugees-israëlitische joden die als 'Portugezen' op de beschermende 'Lijst-Calmeyer' stonden alsnog uit hun huis gehaald en naar Kamp Westerbork overgebracht. Op 25 februari 1944 wordt deze groep van 308 personen eerst naar Theresienstadt gedeporteerd; enkele maanden later volgt deportatie naar vernietigingskamp Auschwitz. Op dat moment zijn al zeer veel Nederlandse joden vermoord, waaronder ook vele Portugees-israëlitische joden 11en 23 april 1944: Vliegveld Havelte werd met boordgeschut goed onderhanden genomen 14 april 1944: Acht doodvonnissen voltrokken te Wassenaar, Waalsdorpervlakte Jan Daniël Rijkmans was van beroep autohandelaar in Steenwijk. Hij was zeer actief betrokken bij diverse verzetsactiviteiten in geheel Drenthe. Op 8 oktober 1943 werd hij gearresteerd door de Duitse bezetter omdat men er achter was gekomen dat hij betrokken was bij een overval op het gemeentehuis waarbij distributiebonnen en stamkaarten waren buitgemaakt. Hij werd eind oktober 1943 overgebracht naar de gevangenis van Scheveningen (Oranjehotel), waar hij tot zijn executie vastzat. Samen met zijn medeveroordeelden Wiepke Harm Timersma, Gerard Jansen, Jacob Kraal, Gerrit Jan van den Berg, Hendrik Drogt, Fokke Jagersma en Johannes Kippers zong hij regelmatig psalmen wat door een medegevangene beschreven werd aan diens verloofde. Hij werd in de ochtend van 14 april gefusilleerd op de Waalsdorpervlakte. Was 24 jaar jong. 16 mei 1944: Razzia op zigeuners en asocialen 28 mei 1944: Steenwijk: Treinbeschieting Onna De trein werd beschoten door vier geallieerde vliegtuigen,waarbij de locomotief en de eerste wagen zwaar werden beschadigd. 6 juni 1944: D-Day, start invasie van Normandië door geallieerde troepen. Deze ongekend grote amfibische operatie heeft de codenaam ‘operatie Overlord’. Het vormt het startsein voor de bevrijding van West-Europa door de geallieerden. Een vloot van 1.000 schepen brengt vanuit Groot-Brittannië een enorme invasiemacht naar de overzijde van Het Kanaal. Zij landen daar in de vroege morgen van 6 juni op de Franse stranden die door de Duitsers worden verdedigd. De invasie over zee wordt vanuit de lucht ondersteund met bombardementen en luchtlandingstroepen. Het merendeel van de oorlogsschepen behoort tot de Britse en de Amerikaanse zeemacht. De Brits-Amerikaanse invasievloot is aangevuld met schepen van de Canadese, Franse, Griekse, Nederlandse, Noorse en Poolse marine. Inzet Nederlandse kanonneerboten De Nederlandse marine zet 2 kanonneerboten in voor de invasie. Namelijk Hr. Ms. Flores en Hr. Ms. Soemba, bijgenaamd de terrible twins. Deze 2 marineschepen nemen Duitse stellingen onder vuur. Bij derde geallieerde landingen in 1943 in Italië zijn ze ook ingezet. Inzet kruiser Hr. Ms. Sumatra. Behalve dit duo levert ook Hr. Ms. Sumatra een bijdrage aan de invasie van Normandië. Deze oude kruiser krijgt een waardig einde. Het schip wordt bij Arromanches tot zinken gebracht als onderdeel van een dam om een kunstmatige haven te beveiligen. Inzet 320 Squadron. De marine is ook in de lucht vertegenwoordigd. Het 320 Squadron van de Marine Luchtvaartdienst voert rond D-Day verschillende bombardementsvluchten uit. Ook bij Britse eenheden ingedeelde Nederlandse oorlogsvliegers voeren gevechtsaanvallen uit boven het invasiegebied. 24 juli 1944: Steenwijk: Mislukte overval op postkantoor De heer Mulder was niet ingelicht hier over, en dat was niet in overeenstemming met de afspraken, hij zou namelijk een tip krijgen als er overvallers zouden komen. Dus de deur bleef dicht. 26 juli 1944: Steenwijk: Overval op postkantoor Deze overval lukte wel op postkantoor er werden pakket bestanden voor distributiekantoren in Steenwijk en Steenwijkerwold mee genomen. Nu bleef de deur niet gesloten. 8 augustus 1944: Prinses Irene brigade gaat in Normandië aan land 15 augustus 1944: Steenwijk omgeving: Luchtslag boven Steenwijk Het was een schitterende zomerdag ,blauwe luchten en je zag overal groepen vliegtuigen gaan toen op eens plots in de lucht ratelende salvo’s hoorden van mitrailleurs. Een gigantisch luchtgevecht dat zich begon af te spelen van eskaders bommenwerpers die uit Duitsland terug keerden naar Engeland en Duitse jachtvliegtuigen die de aanval inzetten. Even later zagen we een toestel exploderen in de lucht en zagen vleugel en romp losscheurden van elkaar en naar beneden storten. Was een echte chaos in de lucht. Het gehuil van vliegtuigen in duikvlucht en ratelen van boordgeschut was enorm. Toen alles voorbij was gingen mannen van verzet op pad om te trachten veilig gelande bemanningsleden uit handen van de Duitsers te houden. Maar een aantal werd opgepakt door de spoedig toegestroomde Duitse soldaten. Een een aantal had zich goed kunnen verstoppen maar deze kon men nu even niet benaderen. De volgende morgen werd men getipt waar nog bemanningsleden zich bevonden. Zijn naam was Bob Borst was een navigator op een Amerikaanse bommenwerper van het type ‘Liberator’. Bob werd later met nog drie bemanningsleden onder gebracht op adressen in Steenwijk. Allen hebben de oorlog overleeft en in 1984 is Robert (BoB) terug geweest in Nederland. 5-6 september 1944: Twee grote transporten van gevangenen uit concentratiekamp Vught naar Duitsland 11en 12 september 1944: Vliegveld Steenwijk/Havelte werd met bommen aangevallen Later bleek dat men het niet goed genoeg gedaan had. 15 september 1944: Steenwijk: Inval woning van Schrale ‘Smorgens 11.00 vallen twee leden van de SD huis binnen van Schrale op de Stationsstraat, verhoren hem en er werd huiszoeking gedaan, er was weinig gevonden alleen een opgerolde Nederlandse vlag met oranje wimpel een oranjespeldje en een speldje dat gemaakt was van een zilveren dubbeltje. Men ging weg, maar kwam later terug omstreeks 14.30 en werd weer gehele huis door zocht. Om 15.45 werd de heer Schrale afgevoerd in auto richting Frederiksoord. Ter hoogte van het oude tolhuis bij Wapse in Drenthe was stuk hei daar werd gestopt en moest hij de hei op lopen en werd daar doodgeschoten na ondervraging. 16 en 17 september 1944: Nieuwe lucht aanval op vliegveld Steenwijk/Havelte Nieuwe aanval door RAF, maar nu werd het grondiger gedaan. 17 september 1944: Nationale spoorwegstaking. De Nederlandse regering in Londen riep via Radio Oranje op tot een algehele spoorwegstaking op 17 september 1944. Dertigduizend medewerkers van de Nederlandse Spoorwegen gaven gehoor aan deze oproep, waardoor het Nederlandse treinverkeer stil kwam te liggen. 17 september 1944: Start operatie Market Garden. Geallieerde troepen beginnen aan een groot opgezet en gewaagd offensief om snel te kunnen doorstoten naar Duitsland. Over land rukken troepen op via Eindhoven in de richting van Nijmegen en Arnhem. 3 luchtlandingsdivisies proberen de bruggen bij Arnhem, Grave en Nijmegen in handen te krijgen. Het geallieerde offensief mislukte en Nederland bleef grotendeels door de Duitsers bezet. De bevrijding liet nog maanden op zich wachten. 4 oktober 1944: Steenwijk: Razzia in Steenwijk met doel jonge mannen oppakken en te werk stellen in Havelte voor vliegveld Om dat te omzeilen duiken Johannes de Vries en zijn aanstaande zwager Frits ten Berge onder bij de familie Bos aan de Wolterholten in Steenwijkerwold. Een week later krijgt Pier Schipper, die in Steenwijk woont, 's avonds bezoek van twee mannen. Ze doen zich voor als 'ondergrondsen' en komen vragen om voedsel bestemd voor onderduikers (Pier is slager van beroep). Daar ontmoeten ze ook Uilke de Jong, de zwager van Pier, die er ondergedoken was. Als ze horen dat Uilke geen persoonsbewijs of stamkaart heeft, haalt de een een blanco stamkaart te voorschijn en vult die in op naam van Uilke; het persoonsbewijs krijgt hij zo snel mogelijk. Daarna vertrekken de twee, met brood, vlees en worst. De volgende dag valt de Sicherheitsdienst binnen. Als Uilke zijn stamkaart laat zien, blijkt deze vals te zijn. Daarop doorzoeken de Duitsers het huis en worden Pier, zijn vrouw Dirkje en Uilke meegenomen naar de Johan van de Kornputkazerne. Op diezelfde avond, 11 oktober, kloppen de Duitsers ook aan bij de familie Bos in Steenwijkerwold. Ze zijn op zoek naar de knecht van Bos, Jannes de Vries, die daar inwoont. Deze is op dat moment echter niet thuis. Scharführer Johannes Jürgensen gelast daarop een huiszoeking waarbij Johannes de Vries en Frits ten Berge worden gevonden en meegenomen worden naar de Johan van de Kornputkazerne. Een dag later meldt Jannes de Vries, met alle risico's voor hemzelf, zich bij de kazerne; hij wil niet dat Hendrik Bos slachtoffer wordt van de ontstane situatie. Maar deze wordt in de loop van de dag alsnog opgepakt. Jannes, die in de loop van de middag weer bij de boerderij van de familie Bos terugkomt, vertelt dat hij Hendrik in de kazerne nog had gezien. In de kazerne zit ook Emanuel Verveer gevangen. Hij is technisch ingenieur, en werkte bij een Nederlands bedrijf dat werk deed voor de Wehrmacht. Bij zijn arrestatie in Zwartsluis, had hij geheime notities bij zich van de IJssel-stelling. Maar ook al was hij niet meer dan een ondergedoken jood, dan was dat al aanleiding genoeg om hem vast te zetten. Wat er verder gebeurd is, weten we alleen door de procesverslagen van na de oorlog. Zie 13 oktober. 18 oktober 1944: Alle zes worden gefusilleerd. Wat er verder gebeurd is, weten we alleen door de procesverslagen van na de oorlog. Op 13 oktober worden zes celnummers willekeurig gekozen en die zes mannen worden naar de schietbaan van Kallenkote overgebracht. Ze worden op een rij gezet en Hauptscharführer Fritz Habener, de leider van het executiepeloton, leest het Niedermachungsbefehl van Hans Albin Rauter, de Höhere SS- und Polizeiführer in Nederland |info|, voor. Als reden voor executie wordt ‘verboden wapenbezit’ genoemd. Een paar minuten later worden de mannen gefusilleerd. Kort daarna krijgt Jan Hendrik van Dalen, een boer die op een naburig land aan het werk is, opdracht om de zes lichamen van de schietbaan te halen en naar de begraafplaats in Kallenkote te vervoeren. 31 oktober 1944: Oprichting van de Marine vrouwen Afdeling (MARVA) De oprichting van de Marine Vrouwen Afdeling (MARVA) is bij Koninklijk Besluit. En wel onder het motto `Maak een man vrij voor de vloot en help Indië bevrijden’. Het is de bedoeling de afdeling te bemensen met vrouwen die de bezetting in Nederland hebben meegemaakt. De Britse WRNS en de Amerikaanse WAVES staan model voor de afdeling. Sinds 25 april 1944 hebben leden van het Vrouwen Hulp Korps (VHK) al een militaire verbintenis bij de landmacht getekend. 27 Januari 1945: Sovjet-troepen bevrijden het Duits vernietigingskamp Auschwitz Bij de Poolse stad Auschwitz (Pools: Oświęcim). Het is gelegen in Zuid-Polen, enkele tientallen kilometers westelijk van Kraków. Er werden 1,1 miljoen vermoord. 4 februari 1945: Begin van de Conferentie van Jalta. Churchill, Stalin en Roosevelt bespreken de situatie in Europa na het einde van de Tweede Wereldoorlog 22 maart 1945: Nijverdal zwaar werd gebombardeerd door de geallieerden. Het bombardement op doelen van de Duitse Luftwaffe kwam 73 inwoners om het leven. 24 maart 1945: Weer grote Luchtaanval op vliegveld Steenwijk/Havelte door Amerikaanse luchtmacht Dan vallen vier Squadrons van de 390-ste Bombardement Group van de achtste Amerikaanse luchtmacht aan, opererend met B-17 Vliegende Forten om het vliegveld Steenwijk/Havelte totaal te vernietigen. Er werden 1384 General Purposebommen van 100 pond geworpen, die allen bijna op de startbanen kwamen. Zo kon het vliegveld dus van de vliegveldenlijst af gevoerd worden. 7 april 1945: Eesveen: Beschieting van Duitse Wehrmachtauto Deze morgen om omstreeks 10.30 is een Duitse personenauto waarin waren gezeten vermoedelijk twee Duitse officieren, door een Engelisch vliegtuig beschoten. Deze beschieting had plaats op den Eesveenseweg te Eesveen, tegen over de woning bewoond door Gerrit Groen. De beide inzttenden konden tijdig dekking zoeken. De auto werd totaal vernield, eveneens de staande telefoondraden die langs deze weg staan. 9 april 1945: Verschenen eerste Canadezen in hun verkenningswagens bij de grens van de gemeente Havelte 12 april 1945: Steenwijk: Steenwijk bevrijd Bevrijdingsnummer Steenwijker Courant. 15 april 1945: Vrij Nederland bulletin Bulletin VRIJ NEDERLAND OP RADIO. 29 april 1945: Bevrijding van Dachau. Op 26 april 1945 startte vanuit Dachau een beruchte dodenmars. Groepsgewijs werden rond de zevenduizend gevangenen meegenomen uit het hoofdkamp en de buitencommando's op een lange voettocht. Onderweg werden velen doodgeschoten door SS'ers; daarnaast Stevena talloze gevangenen door ondervoeding, kou of uitputting. Op 29 april 1945 bereikten de geallieerden het kampterrein. Daar stuitten zij op een goederentrein met een evacuatietransport uit Buchenwald. In de open wagons lagen tweeduizend lijken. Bij het crematorium troffen de soldaten nog eens drieduizend lijken aan. 29 april 1945: Operatie Manna In de winter van 1944 op 1945 breekt de hongerwinter uit. Voedsel en levensmiddelen bereiken nauwelijks het dichtbevolkte westen van Nederland. Duizenden mensen sterven als gevolg van de honger. Kort voor en na de Duitse capitulatie voert de Royal Air Force operatie Manna uit. Zo willen zij het door honger getroffen West-Nederland van voedsel voorzien. Bommenwerpers droppen boven Nederland grote hoeveelheden meel, ei- en melkpoeder, groente en vlees in blik en legerrantsoenen. 1 mei 1945: Steenwijk: Oprechte Steenwijker Courant Strijdend Nederland: Terug blik. 1 mei 1945: Operatie Chowhound De Amerikaanse luchtmacht een duit in het zakje, onder de naam operatie Chowhound. Tonnen voedsel. In totaal wordt vanuit de lucht 11.000 ton voedsel gedropt. Er komt ook veel voedsel per schip en vanaf 2 mei ook over de weg (operatie Faust). Dagelijks brengen vrachtautokonvooien 1.200 ton levensmiddelen naar het westen van Nederland. De verspreiding van het beroemde Zweedse wittebrood gaat niet via de droppings door bommenwerpers. Dit is een onrechte bewering. Dit brood is in Nederland gebakken van meel dat per schip naar Nederland is gebracht. 4 mei 1945: Steenwijk: Oprechte Steenwijker Courant Zie artikel: Versierde etalages, en mannen van de wacht hielden de wacht bij de Ambachtsschool en bij de zieke krijgsgevangen. 5 mei 1945: Capitulatie van de Duitse troepen in Nederland Besprekingen voor de overgave van de Duitse troepen in Nederland zijn in hotel De Wereld in Wageningen. Generaal Johannes Blaskowitz accepteert de condities voor overgave aan de Canadese generaal Charles Foulkes. De tekening van de capitulatie is op 6 mei in de aula van de Landbouwhogeschool. Einde aan Duitse bezetting Door deze overgave komt voor Nederland een einde aan de Tweede Wereldoorlog in Europa. Nederland was 5 jaar door de Duitsers bezet. In Azië gaat de geallieerde strijd tegen Japan onverminderd voort. 8 mei 1945: Steenwijk: Bijvoegsel Oprechte Steenwijker Courant Speciaal nummer voor Steenwijk, waarin opgenomen het feest van 5 mei. 8 mei 1945: Steenwijk: Julianastraat en Wilhelminastaat worden in ere hersteld en ook de naam Irene gebouw aan de Goeman Borgesiusstraat. 10 mei 1945: Steenwijk: Steenwijk helpt Amsterdam 7 tal auto’s met aardappelen naar Amsterdam en drie dagen later weer worden geladen met boter en kaas. 11 mei 1945: Steenwijk: Penning ,, Ontzet van Steenwijk “ is gereed Voorzijde Grote kerk en toren en keer zijde Steenwijk ontzet door Canadezen. 11 mei 1945: Steenwijk: Oprechte Steenwijker Courant Oprechte Steenwijker Courant. 15 mei 1945: Steenwijk: Oprechte Steenwijker Courant Oprechte Steenwijker Courant. 18 mei 1945: Steenwijk: Intekening penning Ontzet Steenwijk 18 mei 1945: Steenwijk: Onze gerepatrieerden Verzoek om lecteur en spelen. 19 mei 1945: Steenwijk: Familie P. v. Doornik vraagt inlichting Zie artikel: Over hun zoon Henderik van Doornik onder gedoken te Steenwijk sept. 1944. 28 mei 1945: Zuiverings Commissie burgemeesters Overijssel Zuivering van burgemeesters. 29 mei 1945: Steenwijk: Oprechte Steenwijker Courant Oprechte Steenwijker Courant. 1 juni 1945: Steenwijk: Oprechte Steenwijker Courant Oprechte Steenwijker Courant. 15 augustus 1945: Japan Capituleert Op 6 en 9 augustus 1945 zijn atoombommen op Hiroshima en Nagasaki geworpen. Hierna besluit keizer Hirohito tot overgave. Op 15 augustus maakt hij in een rede op de radio de overgave bekend. Voor het eerst in de geschiedenis hoort het Japanse volk de stem van hun keizer. In een radiotoespraak deelt de keizer mee dat het kabinet is afgetreden. Dat sommige hoge militairen seppuku (rituele zelfmoord) hebben gepleegd. En dat de oorlog nu voorbij is. Er is weer vrede op de wereld. Ook in Nederlands-Indië is de oorlog voorbij. 9 november 1945: Steenwijk: Bericht over de bewaarplaats van de klokken. De klokken waren eerst naar Zwolle gegaan en toen naar Meppel en vandaar uit naar Hamburg en één naar Lünen. Na nader onderzoek naar de verblijf plaatsen van de klokken kwam men op. 2 van Sint Clemenskerk en 3 van de Kleine kerk. Klokje oude raadhuis en 2 klokken van R.K. Sint Clemenskerk zijn verloren gegaan.

< Historie Bezettingsjaren 1940 - 1945 in Steenwijk